Bir Patentin Koruma Kapsamını Anlamak İçin Nasıl Okunur?
Patentler, buluş sahiplerine belirli bir süre için tekel hakkı sağlayan yasal belgelerdir. Ancak bir patentin tam olarak neyi koruduğunu anlamak, doğru analiz tekniklerini bilmeyi gerektirir. Bir patent koruma kapsamı nasıl belirlenir? Bu yazıda, bir patentin koruma kapsamını nasıl deşifre edeceğinizi adım adım açıklayacağız.
1. Patent Koruma Kapsamını Belirleyen Unsurlar
Bir patentin neyi koruduğunu anlamak için şu üç kritik unsura odaklanmalısınız:
a) Patent İstemleri (Claims)
-
Patentin en önemli bölümüdür ve yasal korumanın sınırlarını çizer. İstemi bir yasa gibi de görebiliriz. Nasıl ki, araçlara kırmızı ışık yanarken durmamanın bir trafik suçu olduğunu ilgili kanundan (KTK 47/1-b) anlıyorsak bir patenti ihlal edip etmediğimizi de istemlere bakarak anlarız. İstemleri iki ana gruba ayırırız:
-
Bağımsız istemler (independent claims): En geniş korumayı sağlar. Genellikle 1 nolu istemdir ama bir patentte birden fazla bağımsız istem olabilir. Örneğin:
“1. İstem: Elektrikli bir araç motoru, bir batarya, bir kontrol ünitesi ve bir soğutma sistemi içerir.”
-
Bağımlı istemler (dependent claims): Bağımsız istemlere ek detaylar ekler. Örneğin:
“2. İstem: 1. isteme göre motor olup, özelliği; 100°C’yi aşmayan bir termal kontrol ünitesine sahip olmasıdır.”
Burada dikkat edilecek husus bağımlı istemin bağlı olduğu istemi de içerdiğini unutmamaktır. Aslında bağlı istem
“2. İstem: Elektrikli bir araç motoru, bir batarya, 100°C’yi aşmayan bir termal kontrol ünitesi ve bir soğutma sistemi içerir.” şeklinde anlaşılmalıdır.
İstem okurken en çok düşülen hata bir bağımlı istemin sadece kendi içeriği ile değerlendirilmesidir.
b) Tarifname (Description)
İstemleri destekler ve teknik detayları açıklar. Buluş öncesine ve buluşa dair tüm detaylar tarifname içeriğinde açıklanır. Tarifnamede olmayan bir özellik istemlerde olamaz. Tarifnamede buluşun tüm detaylarını açıklamış olmak çok önemlidir. Bir açıklamayı tarifnamede atlamışsa ve istemlerde de açık olarak anlaşılmıyorsa budurm patent geçerliliğini bile tehdit edebilir.
c) Çizimler ve Şemalar
-
Buluşun teknik detaylarını görselleştirir. Bir patent dosyasını okurken çizimlerin çıktılarını alıp okuduğunuz her bir parçanın çizimlerde tespitini sağlamak buluşu anlamada çok yardımcı olacaktır.
-
Özellikle mekanik ve elektrik patentlerinde kritik öneme sahiptir. Dünyanın kalanında çizimler buluşun anlaşılmasında destekleyici unsurlar olarak kabul edilirken ABD’nde her bir isteme karşılık olarak bir çizimin gösterilebilmesi gerekir.
2. Patent İstemlerini Doğru Yorumlama Teknikleri
a) “Comprising (içerir)” vs. “Consisting Of (*den oluşur)” Farkı
| Terim | Anlamı | Örnek |
|---|---|---|
| Comprising | Liste tam değildir, ek özellikler olabilir. | “Bir sistem, bir işlemci ve bir bellek içerir.” → Başka bileşenler de olabilir ama en azından bunları içeriyor. |
| Consisting Of | Liste kesindir, başka özellik eklenemez. | “Bir alaşım, %60 demir ve %40 nikelden oluşur.” → Başka metal eklenemez. |
b) Bağımlı İstemlerin Analizi
-
Bağımlı istemler, patent koruma kapsamını daraltır. Örneğin:
-
Bağımsız istem: “Bir filtre, bir giriş ve bir çıkış portu içerir.”
-
Bağımlı istem: “önceki istemde bahsedilen Filtre, 0.5 mikron gözenek boyutuna sahiptir.” → Bu durumda, 1 mikronluk bir filtre bu istemi ihlal etmez.
-
3. Koruma Kapsamını Belirleme Adımları
Adım 1: Bağımsız İstemleri Belirleyin
-
Patentin ilk birkaç istemine bakın. Bunlar genellikle en geniş korumayı sağlar.
Adım 2: Açıklamadaki Tanımları Kontrol Edin
-
Örneğin, bir istemde “yüksek saflıkta silikon” ifadesi geçiyorsa, açıklamada bunun %99.9’dan saf olarak tanımlandığını görebilirsiniz.
Adım 3: Çizimlerle Karşılaştırma Yapın
-
Örneğin, bir mekanik patentte çizimler, bileşenlerin nasıl birleştirildiğini gösterir. Bu, patent koruma kapsamını netleştirir. Burada dikkat edilecek temel nokta yalnızca çizimlere bakarak karar vermemek gerektiğidir. Bir çok patentte çok detaylı ve çok fazla parçadan oluşan çizimler verilse de istemlere baktığınızda çok tali bir özelliğin korunmakta olduğunu görebilirsiniz.
Adım 4: Patent Ofisinin Değerlendirmesini İnceleyin
-
USPTO veya EPO‘nun patentin neden verildiğine dair yorumları, korumanın sınırlarını anlamada yardımcı olur. Özellikle Avrupa Patentlerinde başvurunun ilk başvuru tarihindeki hali ile tescile kadar yapılan tüm değişiklikler görülebilir. Çoğu zaman başvuru sahibinin yaptığı her revizyon (amendment) istemlerin biraz daha kısıtlanmasıdır. Bu değişiklikleri takip ederek en son aşamada hangi kritik revizyonla patent tescilinin elde edildiğini tespit edebilirsiniz. Çoğu zaman o özelliğin varlığı ya da yokluğu patent hakkının ihlal edilip edilmediğini belirler.
4. Sık Yapılan Hatalar ve Çözümleri
| Hata | Doğru Yaklaşım |
|---|---|
| Sadece özete bakmak | İstemleri ve açıklamaları mutlaka okuyun. |
| “Comprising” ve “Consisting Of” farkını gözden kaçırmak | Terimlerin patent koruma kapsamı üzerinde nasıl etki oluşturduğunu analiz edin. |
| Sadece çizimlere bakmak | Örneğin çizimlerde tüm detayları ile bir fırın görülebilir fakat buluş kapağın açma kapama düzeneği ile ilgili olabilir. |
Sonuç: Patent Koruma Kapsamı Konusunda Doğru Analiz İçin 3 Altın Kural
-
İstemlere odaklanın – Korumanın temelini oluştururlar.
-
Açıklamaları dikkate alın – istemlerle birlikte okunmalıdır. İstemlerde tam anlayamadığınız bir parçanın spesifik özellikleri orada görülür.
-
Çizimleri inceleyin – Teknik detayları görselleştirir fakat sadece resimlere bakmak yanıltıcı olabilir.
Eğer bir patentin sizin faaliyetlerinizi etkileyip etkilemediğinden emin değilseniz, bize ulaşıp bilgi alabilirsiniz.
