Türkiye’deki marka sahipleri için akıllı stratejiler: zaman, maliyet ve riski dengelemek
Türkiye’de her yıl 200 000’i aşkın marka başvurusu yapılırken (2023 verisi) piyasada fark yaratmak giderek zorlaşıyor. Başvuru öncesi basit bir “Google araması” ile yetinmek, aylar sonra gelebilecek bir ret kararı veya itirazla sonuçlanabilir. Aşağıdaki yol haritası, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ve güncel WIPO eğilimlerini baz alarak Türkiye pazarına odaklı marka tescil stratejileri belirlemek için bir rehber sunar.
1. Araştırma = marka tescil stratejilerinin sigortası
| Araştırma türü | Ne zaman yapılmalı | Araç/Veri tabanı | Avantaj-Dezavantaj |
|---|---|---|---|
| Aynılık (“knock-out”) | Fikir aşamasında | TÜRKPATENT çevrim-içi sorgu | Ücretsiz; hızlı eleme. Bir listeyi küçültmek için yararlıdır fakat sadece buna bakarak tescile başvuru yapılmaz. Sadece yazdığınız markanın tam olarak aynısı varsa gösterir. |
| Benzerlik (“full availability”) | Yönetim onayı öncesi | Profesyonel yazılımlar | Ses, yazım, çeviri, şekil benzerliklerini yakalar fakat Marka Vekili desteği zorunludur. Türkiye ya da diğer ülkelerde markaların tescil edilme kriterlerini bilmeyen biri için sonuç listesi çoğu zaman anlamsız olacaktır. |
| Logo/Şekil AI taraması | Görsel öğeli markalar | Profesyonel yazılımlar | Logo klonlarını erken yakalarsınız fakat ülkelere ve mallara göre benzerlik ve karıştırma ihtimali kriterleri değiştiğinden uzman olmayan kişiler için yanıltıcı sonuçlara sebep olabilir. |
ipucu: Türkçe karakter içeren (“Ç, Ğ, İ, Ö, Ş, Ü”) ve içermeyen yazımları birlikte tarayın; “Şeker/Seker” örneği red gerekçesi olabilir. Şeker/Şekker araştırma sonuçlarında görülmeyebilir ama itiraz durumunda tescili zorlaştırabilir.
Uyarı: Yapay zeka ile logo tasarlarsanız ya da tasarımcı yapay zeka kullanıyorsa ekstra dikkat gerekir. AI’nin ürettiği logolar, internetteki mevcut şekilleri tekrar kullanabilir; bu nedenle AI ile üretilen markalar mutlaka klasik araştırmadan geçmelidir.
2. Sınıf listesini daraltın, maliyeti yönetin
Her ek Nice sınıfı resmî harcı artırır; faaliyet yürütmeyeceğiniz alanlarda başvuru yapmayın. Kendi markanızı taşıyan ürünü satmak için 35. sınıfta tescile ihtiyacınız olmaz. Giysileriniz kumaştan üretiliyor ama giysi satınca kumaş satmış olmuyoruz. Sınıf belirlemede profesyonel marka vekili desteği işlerinizi kolaylaştırır.
3. Zamanlama: “ilk başvuran kazanır”
Etkili marka tescil stratejileri zamanlamayla başlar. Gerçek Hak Sahipliği konusunda istisnalar olmakla beraber prensip olarak Türkiye’de sistem ilk başvuru yapanı korur. Markayı kullanmaya başlamadan hemen önce başvurmak idealdir; çok erken başvuru beş yıllık kullanım zorunluluğu nedeniyle iptal riskini artırır. Ortalama olarak bir markanın tescil işlemleri 6-8 ayda tamamlanıyor. Markayı kullanmaya başlayacağınız tarihi belirleyin ve tescil süresini de dikkate alarak bir başvuru tarihi belirleyin.
4. İtiraz ve iptal döngüsünü öngörün
-
Yayın sonrası 2 ay içinde üçüncü şahıs itiraz hakkı vardır. 2024’te her 100 yeni markanın 15’i itirazla karşılaştı. Türkiye dünyanın en çok itiraz dosyalanan ülkesi. Bugün itibariyle 60.000 dolayında itiraz başvurusu TürkPatent tarafından incelenmeyi bekliyor. Özensiz bir marka araştırma işi tescil sürecinizi yıllara uzatabilir.
-
Tescilden itibaren 5 yıl içinde ciddi kullanım gereklidir; aksi hâlde markanın iptali talep edilebilir. Gün gelir kullanırız diye tescil ettiğiniz markalar bir süre sonra etkisini yitirmeye başlar. Beş yıl geçtikten sonra o markaya dayanarak dava açarsanız ve kullanımınız denetlenirse dava devam etmeyebilir. Benzer markalara itirazlarınız incelenmeden reddedilebilir.
5. İzleme hizmeti ile haklarınızı koruyun
TÜRKPATENT Bülteni’ni manuel izlemek yerine otomatik Marka Watch servisleri kullanın. Yılda 24 adet marka bülteni yayınlanıyor ve bu bültenlerde ortalama 7-8 bin marka yayınlanıyor. Dolayısıyla sayfa sayfa incelemenin imkanı bulunmuyor. Marka izleme hizmetimiz sizi potansiyel marka ihlallerinden koruyacaktır. Benzer bir başvuruyu henüz yayındayken yakalamak, sonradan açılacak hükümsüzlük davalarından çok daha ucuzdur.
6. Uluslararası planı erkenden kurgulayın
-
İhracat hedefiniz varsa Madrid Protokolü ile 130+ ülkede toplu koruma mümkündür.
-
AB ve Birleşik Krallık’ta ayrı başvurular gerekebilir; Brexit sonrası EUIPO koruması UK’de geçerli değildir.
-
İlk Türk başvurunuzdan itibaren 6 ay içinde Paris rüçhanıyla yurt dışına açılabilirsiniz.
7. Pazarları “dalgalar” hâlinde önceliklendirin
-
Dalga 1 – anında satış ülkeleri: İlk hedef her zaman en kısa sürede ticaret hedeflenen ülkelerdir.
-
Dalga 2 – planlı genişleme: Orta vadede ulaşılacak ülkeler belirlenebilir ve zamana yayılmış başvurular ile kapsam genişletilir.
-
Dalga 3 – savunma / sahtecilik riski yüksek: Markanın uluslararası ticaret hacminin büyümesi sahteciliğin merkezi olan ülkelerde doğal olarak dikkat çekecektir. Bu durum gözetilerek ülkeleri belirleyip başvuruları yapmak gerekir. Dikkat edilecek husus; buralarda da markanın kullanımı gerekecektir.
8. Marka tescili için kontrol listesi
-
Kendinize bir markalar listesi oluşturun.
-
Aynılık taraması yapın (Türkçe + transliterasyon) → listeyi kısaltın.
-
Profesyonel benzerlik araştırması yapın → risk analizi (Marka Vekili desteği gerekli)
-
Sınıf listesi belirleyin. (Marka Vekili kontrolü gerekli)
-
Yayın sürecinde itiraz takibi ve savunma planı hazırlayın.
-
Tescilden itibaren marka kullanım belgelerini (etiket, tasarım dosyası) arşivlemeye başlayın.
-
Tescil sonrası izleme hizmeti satın alın ve piyasa araştırmaları ile tescilsiz kullanımları süresinde tespit edin.
Türkiye’deki markanızı güçlendirin
Doğru marka tescil stratejileri markanızı pazara daha hızlı ve düşük maliyetle sokar. Araştırmayı ciddiye almak, sınıfları bilinçli seçmek ve yayını izlemek, uzun vadede dava masraflarını önlemenin en sağlam yolu.
Danışmanlığa mı ihtiyacınız var? Optimum Patent, Türkiye’deki marka sahiplerine tam kapsamlı arama, başvuru ve izleme desteği sunar. Hemen iletişime geçin ve markanızı güvenceye alın!
