Patent Nedir?
Bu yazıda amacımız Patent nedir sorusuna makul bir açıklama ile yanıt verebilmek ve patent neye yarar sorusunu da yanı sıra cevaplayarak girişimcilere katkısı üzerine yoğunlaşmak olacak. Patent ne demek diye sorulduğu zaman; teknik buluşlar yada geliştirmelerin detaylarının kamu ile paylaşılması karşılığı olarak elde edilen ve sahibine 20 yıla kadar tekel hakkı veren bir tescil işlemidir diyebiliriz. Patent tescili başlığı altında iki tür tescil işleminden bahsedilir. Bunlar: 
- Patent ve
- Faydalı Model tescilidir.
Patent mi Faydalı Model mi?
Patent nedir diye sorulduğu zaman aslında faydalı model nedir diye de sorulmuş olur. Patentin ne olduğu sorusu cevaplandırıldığında buluşların 20 yıla kadar buluşçu adına korunmasını sağlayan sisteme ulaşılır fakat patentin ilerideki aşamalarından olan inceleme talebinden vazgeçildiği zaman 10 yıl koruma süresi kazandıran faydalı model koruması sağlanmış olur.
Patent Tescil Şartları
Bir buluş yada geliştirmenin patent hakkı elde edebilmesi için üç özelliği taşıması gerekir:
- Buluş yada geliştirme yeni olmalıdır.
Buluşun yeni olması başvurudan önce herkesin ulaşabileceği şekilde kamuya sunulmamış olması anlamı taşır. Başvuru sahibinin başvurudan bir yıl önceye kadarki açıklamaları yeniliği bozmaz fakat başka kişilerin yapmış olduğu açıklamalar yeniliğe zarar verebilir. Yeniliği dünyada yeni olmak olarak değerlendirmek gerekir. Bir buluşun Türkiye’de yeni olmasının patent için bir önemi yoktur. Dünyada yeni olmayan bir buluş patent tescili alamaz. - Endüstriyel olarak üretilebilir olmalıdır.
Aynı şekilde üretilemeyen yani tekil olarak ortaya çıkmış ürünler özellikle sanat eserleri patent ile korunamazlar. - Teknikte bir aşama kaydetmiş olması gereklidir. Buluş Basamağı
Buluşun yapıldığı meslek alanında ortalama düzeyde uzman olan bir kişinin kolayca ulaşabileceği bir sonuç patent korumasını hak eder bir buluş düzeyi olmadığını gösterir.
Patent Tescili var, Ürün Satılabilir mi?
Bu konuda dikkat edilmesi gereken önemli bir detay olarak şunu belirtmek gerekir; patent tescil alana patent konusu buluşu kullanma hakkı garantisi kazandırmaz. Aslında, patentle kazanılan başkalarını patent konusu buluşu kullandırmama hakkıdır. Bu noktada, meseleyi biraz detaylı olarak açıklayalım:
Örneğin, A+B şeklinde bir buluş için patent hakkı elde etmiş olalım. Bunun yanında ayrıca bizim patent tescilimizden daha eski tarihli başka bir geçerli patent olduğunu ve onun da B olduğunu varsayalım. Biz A+B patentini bu durumda kullandığımız zaman önceki tarihli B patentini taklit etmiş oluruz. Öte yandan B patentinin sahibi A+B buluşunu yani patent tescilimizi serbestçe kullanabilir mi? Hayır.
Siz A+B buluşunu kullanamazsınız diğer patent sahibi de A+B patentini siz izin vermedikçe kullanamaz. Bu sorunu aşmanın çeşitli yolları bulunmaktadır. Dolayısıyla, patent tescili sahiplerinin patentlerini bu açıdan da kontrol etmeleri gerekir. İleride yaşanabilecek sorunların engellenmesine bu şekilde yardımcı olacaklardır.
Patent Tescili Nerede Korur?
Patent tescili hangi ülkelerde elde başvuru yapılarak edilmiş ise oralarda koruma hakkına sahip olur. Örneğin; Türkiye’de tescil edilmiş ve başka ülkelerde tescil edilmemiş bir patent yalnızca Türkiye’de koruma altındadır. Diğer ülkelerde buluşla ilgili olarak gerçekleştirilecek üretim ticaret faaliyetleri serbesttir.
Peki diğer ülkelerde tescil olmadığına göre başkaları da oralarda patent tescili alabilir mi?
Bu soruya basitçe HAYIR yanıtı verebiliriz. Buluş Türkiye ya da başka bir ülkede tescil edilmiş ya da kamuya sunulmuş ise artık yenilik özelliğini kaybetmiştir. Eğer ilk başvuruyu yapan süresinde(Rüçhan Hakkı) sonraki ülkede başvuru yapmazsa onun başvuru hakkı ortadan kalkar. İlk başvuru ile bağı olmayan biri sonraki ülkelerde ne zaman başvuru yaparsa yapsın tescil hakkı kazanma hakkı yoktur. Olağanüstü durumlarda haksız ve yetersiz incelemeden dolayı bir patent hakkı elde edilmiş olabilir. Böyle bir durumda ilk başvuru gösterildiğinde sonraki haksız tescil iptal edilebilir.
Özetlersek; sonraki ülkelerde yalnızca başvuru sahibinin ya da bu hakkı devrettiği kişilerin firmaların başvuru hakkı belirli bir süre için bulunur. Başvuru için tanınan süreler aşılmışsa bu hak tamamen ortadan kalkar. Buluşçu ya da başvuru sahibi ile bağı olmayan kişilerin ise zaten hiç bir şekilde başvuru hakkı yoktur.
Patent Nasıl Korur?
Patent tescili ile kazanılan hak bir mülkiyet hakkı olarak bir tecavüz durumunda hak sahibinin şikayeti üzerine korunan bir haktır. Kamu kurumları bir patentin taklit edildiğini kendiliğinden bilemez. Patent tescili sahibi piyasadan, patent bültenlerini takip ederek, duyumlarla patent hakkına tecavüz edildiğini tespit edebilir. Tecavüzü önlemek için kendiliğinden harekete geçer.
Patent, faydalı model, marka, tasarım tescili, vs. gibi fikri ve sınai hakların korunması için uzmanlaşmış fikri sınai haklar hukuk ve ceza mahkemeleri bulunmaktadır. Uzman mahkemelerin bulunmadığı yerlerde bu türde davalar Asliye Hukuk Mahkemelerinde görülmektedir.
Patent Başvurusu Ne Zaman Yapılır?
Patent başvurusu yaparken korumanın en fazla 20 yıl olabileceğini her zaman akılda tutmak gerekir. Başvuru sahipleri zaten piyasada kar eden bir ürünleri varken yeni buluş için başvuru yapabilmektedir. Patent tescili tamamlandığı zaman ürün hala piyasaya verilmemiş olabilir. Bu durumda, 20 yıl olan koruma süresi en azından belirli bir bölümde boşa harcanmış olacaktır.
Firmalar bazen bir ürün geliştirme stratejisine sahip olabilir. Firmalar Araştırma Geliştirme çalışmalarını yürüttükleri teknolojileri zamana yayarak ürün üzerinde uygularlar. Bu yolla, her bir AR-GE çalışmasını gelire dönüştürmek isterler. Bu gibi durumlarda, henüz ürün üzerinde kullanılmayacak olan bir teknik geliştirme için patent başvurusu yapıldığında iki sorun ortaya çıkabilir
- 20 yıllık koruma süresi başlar ve boşa harcanmaya devam eder
- Buluşla ilgili teknik detaylara vakıf olan rakipler süreleri bekleyerek patentin başvurulmadığı ülkelerde buluşu kullanmaya başlayabilir.
Dolayısıyla, firmaların patent konusunda da bir stratejisi, kısa orta ve uzun dönem öngörüsü olmalıdır.
Patent nedir konusunda daha detaylı bilgi almak buluşlarınızın tescil işlemleri için bize ulaşın.
